مذاکرات هسته‌ای که در وین به جمع بندی رسید نیز خود شمایی کلی از این سیاست غرب است. غربی‌ها به هر جهت مذاکرات هسته‌ای را برای محدود کردن جمهوری اسلامی ایران پیش بردند و به نظر می‌رسد در جهت محدود سازی کشورمان در منطقه نیز در وین به جمع بندی رسیدند. این موضوعی که باراک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا نیز صراحتا پس از قرائت بیانیه جمع بندی مذاکرات هسته‌ای وین توسط فدریکا موگرینی و محمد جواد ظریف بدان اشاره می کند.

توافق ضمانت محدودیت برنامه هسته‌ای ایران

رئیس کاخ سفید دو جمله کلیدی در این زمینه دارد. اوباما در ابتدا مطرح می‌کند که بدون این توافق هیچ گونه محدودیتی برای برنامه هسته ای ایران وجود نمی داشت و حتی می توانست باعث رقابت هسته ای در ایران شود و از سوی دیگر بیان می‌کند که اگر توافق صورت نمی‌گرفت احتمال جنگ در خاورمیانه بیشتر می‌شد.

اوباما تعریضی هم به نحوه فعالیت دیپلمات‌های آمریکا در مذاکرات هسته‌ای ایران می زند که بیانگر سیاست تزویر جنگ و صلح آمریکایی‌هاست و بیان می‌دارد:‌ «در نهایت من می‌خواهم از تیم مذاکره آمریکا تشکر کنم. ما تیمی از کارشناسان داشتیم که برای چندین هفته‌ روی این موضوع کار کردند که شامل ارنست مونیز وزیر انرژی‌مان بود و من به طور خاص می‌خواهم از جان کری وزیر خارجه مان که خدمت خود به کشور را از چهار دهه شروع کرد وقتی که یونیفورم ارتش را پوشید و وارد جنگ شد. او اکنون این کشور را به خاطر تعهدش به دیپلماسی قوی و اصولی آمریکا امن‌تر کرده است.[1]»

البته سخنان اوباما ناظر بر تحریم‌هایی است که جمع بندی مذاکرات هسته‌ای وین بر کشورمان تحمیل می‌کند که در پاراگراف‌های 3 و 5 ضمیمه B متن جمع بندی مذاکرات آمده است و اولی ایران را از فعالیت مرتبط با موشک‌های بالستیک طراحی شده با قابلیت حمل تسلیحات هسته‌ای منع می‌کند و دومی نیز یک تحریم کامل تسلیحات متعارف علیه ایران به مدت 5 سال - چه برای صادرات و چه برای واردات- را برقرار می‌سازد.

آمریکایی‌ها پس از این بیشتر بر طبل جنگ و فشار نظامی کوبیدند. فصل مشترک سخنان بسیاری از مقامات رسمی این کشور در مورد جمع بندی مذاکرات هسته‌ای موضوع محدودیت و باز شدن دست آمریکا در جهت استفاده از گزینه حمله نظامی به ایران بوده است.

اوج این سخنان تهدید نظامی اوباما علیه کشورمان یک روز پس از پایان مذاکرات هسته‌ای وین بود . اوباما که با جمع بندی مذاکرات هنوز زبان تهدید را در مقابل ایران کارساز می‌داند، گفت ايراني‌ها از تمايل او براي اقدام نظامي در جايي كه براي منافع و امنيت ملي امريكا مهم باشد، با خبر هستند و ادامه داد:‌‌ «ما مي‌توانيم اگر بخواهيم و انتخاب كنيم ارتش آنها را از بين ببريم.»[2]

موضوعی که با پاسخ صریح و دندان شکن رهبر معظم انقلاب همراه شد و رهبر انقلاب با اصطلاحی ظریف در واکنش به تهدیدات نظامی طرف آمریکایی فرمودند: «این آقا (رئیس جمهور امریکا) گفته است می تواند ارتش ایران را نابود کند. قدیمی های ما این جور حرف ها را لاف در غریبی می گفتند. اگر می خواهند درست بفهمند اگر می خواهند از تجربه های خود درست استفاده بکنند بدانند اگر جنگی این جا اتفاق بیفتد آن کسی که سرشکسته از جنگ خارج خواهد شد آمریکای متجاوز و جنایتکار است.»[3]

سخنگوی کاخ سفید: حمله به ایران راحت‌تر شد

سخنان سخنگوی کاخ سفید به عنوان یکی از رسمی ترین مقامات آمریکا در مورد اهداف نظامی غرب در زمینه جمع بندی صورت گرفته در وین شمای دیگری از این شیوه غربی در مواجه با طرف مقابل است. در حالی که هنوز یک هفته از جمع‌بندی مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه موسوم به 1+5 در شهر وین اتریش نگذشته، کاخ سفید می‌گوید یکی از حسن‌های بازرسی از ایران، افزایش اطلاعات در مورد اهداف احتمالی و بالا رفتن دقت به هنگام اقدام نظامی در ایران خواهد بود.

جاش ارنست سخنگوی کاخ سفید این اظهارات را دو روز قبل در نشست خبری روزانه با خبرنگاران مطرح کرده است.

بر اساس متن منتشر شده از سوی کاخ سفید، ارنست در بخشی از اظهاراتش، با بیان اینکه با وجود توافق،‌ همچنان گزینه نظامی در مقابل ایران روی میز است، گفته است که پس از توافق نیز «گزینه‌های متعددی را که حالا هم در اختیار داریم، در اختیار خواهیم داشت، خواه بازگرداندن فوری تحریم‌ها باشد، یا استفاده از گزینه نظامی.»

ارنست ادامه داد : «نکته کلیدی این است که (پس از توافق) گزینه نظامی تقویت هم می‌شود، چراکه طی این سال‌ها ما جزئیات بیشتری از برنامه هسته‌ای ایران جمع‌آوری خواهیم کرد.»

وی افزود: «بنابراین، زمانی که وقت تصمیم‌گیری فرماندهان نظامی آمریکا و اسرائیل در مورد هدف‌گیری می‌رسد، به دلیل اطلاعاتی که طی این سال‌ها به لطف رژیم بازرسی‌ها جمع‌آوری کرده‌ایم، آن تصمیمات به طرز چشم‌گیری مبتنی بر اطلاعات بوده و توانمندی‌های ما ارتقا یافته‌اند.»[4]

رایس: ایران‌ باید دسترسی‌های درخواستی را ارائه‌ کند

در همین حال سوزان رایس مشاور امنیت ملی کاخ سفید می‌گوید بر اساس توافق صورت گرفته در وین، ایران ملزم است دسترسی‌های لازم را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کند.

وی در مصاحبه‌ای که روز چهارشنبه هفته گذشته با خبرگزاری رویترز انجام داده، در مورد بازرسی‌ها به خصوص دسترسی به اماکن نظامی با تشریح مواضع آمریکا در این زمینه گفت: «خوب، بگذارید کل مسئله را به شما بگویم. اولا، به یاد داشته باشید که تمام تأسیسات شناخته‌شده هسته‌ای ایران تحت نظارت 24 ساعته و هفت روز هفته، نظارت مداوم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهند بود. خوب این مسئله اول است. ثانیا، آژانس و بازرسان بین‌المللی به کل چرخه سوخت برنامه هسته‌ای ایران یعنی معادن اورانیوم، آسیاب‌ها، تأسیسات تولید، تأسیسات تولید سانتریفیوژ و همچنین هر تأسیسات دیگری که سانتریفیوژها را فعال نگه داشته، دسترسی مداوم خواهند داشت.

خوب، آنچه داریم در موردش صحبت می‌کنیم و در سوالی که شما پرسیدید بود، اینکه است که اگر ما اطلاعاتی در مورد یک سایت مشکوک اعلام‌نشده داشتیم، برای بررسی آن سایت چه روندی باید طی شود. خوب بگذارید توضیح دهم.

در حالت اول، بگذارید بگوئیم مثلا ایالات متحده اطلاعاتی جمع‌آوری کرده که معتقد است نشان می‌ده که یک سایت مشکوک یا محرمانه وجود دارد. ما آن اطلاعات را به آژانس ارائه می‌کنیم. آژانس در مورد آن‌ها تحقیق می‌کند. آژانس نزد ایران رفته و می‌گوید "ما می‌خواهیم از این سایت بازدید کنیم. می‌خواهیم آن را چک کنیم."

چک کردن، تنها بازدید کردن نیست، بلکه نمونه‌گیری محیطی و نمونه‌گیری از خاک و آزمایش‌های ردیابی مواد رادیواکتیو صورت خواهد گرفت و تا شناسایی شود. اگر ایران گفت "نه، شما نمی‌توانید از این مکان بازدید کنید"، چه نظامی باشد یا نه، آژانس اگر آن را مشکوک بداند، می‌تواند درخواست دسترسی به آن را مطرح کند. بنابراین، هیچ محدودیتی در مورد نوع تأسیساتی که می‌تواند به آن دسترسی یافت وجود ندارد، اما باید سوءظن معقولی وجود داشته باشد.

خوب، اگر ایران بگوید نه، آنچه رخ می‌ده این است که روندی وجود دارد که نهایتا ظرف 24 روز نهایی می‌شود، که در طول آن زمان اگر ایران نتوانند بر سر شروط دسترسی به توافق برسند یا آژانس قانع نشود، مسئله وارد یک کمیسیون مشترک می‌شود.

کمیسیون مشترک متشکل است از تمامی امضا‌کنندگان توافق. یعنی ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، آلمان، اتحادیه اروپا، روسیه، چین و ایران، خوب؟ خوب، اگر 5 عضو از 8 عضو کمیسیون مشترک اعلام کنند که "نه، ما نگران هستیم و این مسئله باید مورد تحقیق قرار گیرد"، که خوب ایالات متحده و متحدان اروپایی‌اش با هم 5 عضو می‌شوند، آن وقت ایران، ملزم به ارائه دسترسی خواهد بود.[5]»

پاسخ ظریف درباره بازرسی‌ از مراکز نظامی

همچنین این موضوعی است که توسط کریستین امانپور، مجری برنامه تلویزیونی سی ان ان در گفت‌وگو با محمد جواد ظریف مطرح شد. مجری سی ان ان در این باره می‌پرسد: شما آنچه را که رهبر درباره دسترسی ندادن در هر زمان و هرجا گفته است با آنچه که شما دسترسی کنترل شده در برخی از سایت های خاص می گویید،چگونه ارزیابی می کنید؟

محمد جواد ظریف نیز پاسخ می‌دهد: ما به صورت بسیار شفاف گفتیم سایت های نظامی ما منطقه ورود ممنوع هستند. ما آماده هستیم با آژانس بین المللی انرژی اتمی همکاری کنیم و اکنون برنامه برای همکاری داریم. من فکر می کنم اگر شما ضمیمه نخست توافق را بخوانید در آن به وضوح نوشته شده است تلاش‌ها برای راستی آزمایی فعالیت های احتمالی اعلام نشده برای بخش نظامی یا بخش های دیگر ایران یا هر کشور دیگر طراحی نشده است.این مسئله به خوبی در متن گفته شده است و ما معتقدیم ما به تعهدات خود نه براساس توهمات افراد بلکه براساس توافق عمل خواهیم کرد.[6]

اشتون کارتر:توافق با ایران خوب است، چون مانع گزینه نظامی نمی‌شود

در همین راستا، اشتون کارتر، وزیر دفاع آمریکا نیز به وجه نظامی مذاکرات وین می‌پردازد و با بیان اینکه آمریکا در حال حاضر ده‌ها هزار نیرو و انبوهی از تجهیزات نظامی در خلیج فارس و خاورمیانه دارد، در مورد پیامی که می‌خواهد به مقامات اسرائیلی، سعودی و اردنی منتقل کند، بیان می‌دارد: «این یک توافق خوب است. این بخش مهمی از خطر، تهدید و ابهام در منطقه را از بین می‌برد، به نحوی که نه فقط از سوی ایالات متحده بلکه از سوی جامعه جهانی قابل راستی‌آزمایی باشد.»

وی در پاسخ به این سوال که آیا توافق با ایران، احتمال اقدام نظامی اسرائیل علیه ایران را افزایش نمی‌دهد، گفت که آمریکا سال‌هاست که در مورد گزینه نظامی با اسرائیل رایزنی دارد.

کارتر ادامه داد: «یکی از دلایلی که این یک توافق خوب است، این است که هیچ‌کاری در جهت پیشگیری از گزینه نظامی، گزینه نظامی ایالات متحده که من مسئول آن هستم، انجام نمی‌دهد.» [7]

نسخه «فشار، فشار، فشار» برای مهار نفوذ ایران در خاورمیانه

در همین رابطه، «دیوید ایگناتیوس» روزنامه‌نگار 65 ساله و ارمنی آمریکایی در تازه‌ترین یادداشت خود، تلاش کرد به این سوال پاسخ دهد که با پایان یافتن مذاکرات هسته‌ای حال چطور می‌توان مانع گسترش نفوذ منطقه‌ای ایران شد.

او با اشاره به انتقادهای تند جمهوری‌خواهان از توافق با ایران، و دفاع از توافق به دست آمده و اینکه این توافق بهترین و مناسب‌ترین گزینه و در حقیقت دستاوردی برای سران آمریکاست، گفت: سوالی واقعی که الان باید به آن اندیشید این است که «چگونه می‌توان دخالت ایران در منطقه را مهار کرد؟» و راهبرد درست مخیر کردن تهران میان این دو راه است که یا در مذاکرات جدی برای پایان دادن به جنگ‌های منطقه‌ای در سوریه و یمن شرکت می‌کنی یا اینکه با مقاومت شدید و سخت به رهبری آمریکا روبه‌رو می‌شوی.

ستون نویس «واشنگتن‌پست» با اشاره به پایان یافتن مذاکرات هسته‌ای، برای مهار نفوذ منطقه‌ای ایران، نسخه «فشار، فشار و فشار» را پیشنهاد می‌کند و در ادامه با طرح این سوال که «بهترین راه برای مقابله با تهران در این مسائل چیست؟»، پاسخ می‌دهد: در خصوص مشکل اتمی، راهبرد درست، جمع بین فشار از جمله احتمال استفاده از زور نظامی و دیپلماسی است. بیایید از مهار نظامی شروع کنیم. این مسئله، از مسائل اصلی نشست [اخیر] کمپ‌دیوید بود که سران کشورهای خلیج (فارس) در ماه می گذشته (با اوباما) در آن حضور یافتند. بر خلاف انتقادات تحلیلگران از این نشست، جلسه به طرحی برای بهبود انتقال سلاح و آموزش نیروهای ویژه و تمرین‌های نظامی مشترک و دیگر اقدامات با هدف تحت نظارت گرفتن ایران منتج شد.[8]

رئیس جمهور:‌ اجازه نمی‌دهم کسی به امید و اعتماد مردم برای صلح و امنیت صدمه بزند

سخنان مقامات امریکایی در حالی است که رئیس جمهور کشورمان در دو نوبت پس از پایان مذاکرات هسته‌ای وین هدف دولت یازدهم در مذاکرات را صلح و امنیت دانست. وی پس از قرائت بیانیه جمع بندی مذاکرات وین با اشاره به اینکه راه مذاکره را قبل از آغاز این دولت و اساساً از روز اول بروز این مشکل هسته‌ای، یعنی از ۱۲سال پیش طبق نظر مقام معظم رهبری در پیش گرفتیم، اظهار داشت: «از سال ۸۲این مذاکرات آغاز شد، منتها مردم ما در انتخابات خرداد ۹۲در این زمینه اعلام نظر کرده و به صراحت اعلام کردند، دولتی را می‌خواهیم که دستاوردهای هسته‌ای را توأم با صلح و توأم با حرکت توسعه‌ای رو به جلو و رفاه مردم، مدنظر قرار دهد و همین مسیر و راهی بود که دولت یازدهم انتخاب و آغاز کرد.»

حجت الاسلام حسن روحانی با تاکید بر اینکه نقد دلسوزانه، آزاد است، گفت: «اجازه نمی‌دهم که کسی بخواهد با دروغ، اتهام و سخن ناروایی به امید و اعتماد مردم برای آینده درخشان این کشور، برای رونق اقتصادی، برای صلح و امنیت در کشور و در منطقه صدمه بزند.»[9]

روحانی در دیدار مقام معظم رهبری با مسئولان، سفرای کشورهای اسلامی و جمعی از اقشار مختلف مردم به مناسبت عید سعید فطر با اشاره به صبر و مقاومت ۱۲ ساله ملت بزرگ ایران در برابر قدرت های جهانی گفت: دولت تدبیر و امید بر اساس نقشه راه مقاومت، اراده و آرای مردم، هدایت های مقام معظم رهبری و با حمایت همه ارکان نظام و قوا و همچنین مجاهدت و فداکاری سرداران دیپلماسی توانست حقوق ملت بزرگ ایران را بر کرسی ظفر بنشاند.[10]

با نگاهی به نگرش دو طرف به مساله جمع بندی مذاکرات هسته‌‌ای وین بیش از پیش می‌توان به نیات و اهداف طرف‌های درگیر در زمینه مساله هسته‌ای کشورمان پی برد. آمریکایی‌ها با هدف محدود سازی ایران در حوزه‌های مختلف از جمله فناوری هسته‌ای، قدرت منطقه‌ای و همچنین قدرت نظامی پای میز مذاکره با ایران نشستند و امروز نیز با وجود جمع بندی مذاکرات هسته‌ای و با وجود اینکه برخی از مسئولان کشورمان مطرح می‌کنند که توافق با غرب می‌تواند به عنوان تضمینی برای صلح و آرامش باشد، تنها و تنها به فکر تضعیف قدرت ایران فکر می‌کنند. به هر جهت گزینه نظامی همواره روی میز آمریکایی‌ها بوده است و سخنان مقامات کاخ سفید به وضوح نشان می‌دهد که توافق نیز نمی‌تواند رویکرد و نگرش آمریکا نسبت به ایران را تغییر دهد و آنها اهداف خود را در پوشش توافق و یا غیر از آن همواره دنبال خواهند کرد.